 |
| zie bij referenties: (8)(p.90) |
DE BENAMING
Oktober: de tiende maand van het jaar, was bij de Romeinen de achtste zoals de betekenis van octo=acht. De maand maart naar de oorlogsgod Mars was de eerste.
Ik was de achtste, als meert de eerste was,
en dus was toen mijn naem oktober, mij van pas.
(uit de Comptoir-almanak)
Oktober werd door de Romeinen aan Bacchus toegewijd, de god van de wijn en de overvloed.De Saksers onder Karel de Grote noemden het Windummemonath of Wijnoogstmaand. Naast de wijn was het ook de maand van de koude bij de Saksers.
Na het verdwijnen van de druiventeelt in Vlaanderen kreeg oktober de naam Zaaimaand.Daarnaast kwamen voor: Reuzel-(6), Rosel- of Ruselmaand, verwijzend naar het slachten.
Daar in deze maand nogal wat eikels voorkomen sprak men ook over Eikelmaand.Andere benamingen: Herselmaand of Aarzelmaand verwijzen naar het korten van de dagen en naar het schijnbaar aarzelen van het jaargetijde.
Christenen noemden het wel eens Rozenkransmaand.
HET ZAAIEN
Het zaaien stond in verband met bijgeloof: alle dagen van de week waren niet even geschikt.
De laatste volle week van September mocht niet gezaaid worden; dit is de springweek, dan spring het graan uit de grond op. Men mocht geen graan zaaien rond het feest van Sint-Katrien. Drie dagen voor en drie dagena Sint-Katriensdag zijn het de borteldagen, waar het volk schrik aan heeft." Bortelen en springen hebben hier waarschijnlijk dezelfde betekenis. (2)(p.93)
Het zaaigraan diende bereid en gewijd onder het lezen van het Sint-Jansevangelie.
Het zaaien zelf moet al zwijgend en al biddend te gebeuren.(3)(p.71)
Zo te zien toch nogal wat taboes.
DE ICONOGRAFIE
De maand OKTOBER uit "Les trés Riches Heures du Duc de Berry"
Gebouwen: In de achtergrond het Louvre, het nieuwe koninklijk paleis in Parijs. Het was een burcht gebouwd voor Karel V, door Raymond du Temple. Het werd het officieel ambtelijk verblijf in 1364. Het gebouw bestaat niet meer. We merken de vele torentjes; het doet ons denken aan het kasteel van Chambord.
Activiteiten op het land: Het land op de voorgrond van de afbeelding is omgeploegd en een boer is met een eg bezig de akker voor te bereiden voor het nieuwe zaaigoed. De eg is met een steen verzwaard, om de messen dieper in de grond te laten snijden. Een landarbeider is aan het zaaien volgens de regels van de kunst. Vooraan staat de zak met zaad. De ekster zijn van de partij om pieren en zaden te pikken, alhoewel er dunne lijnen gespannen zijn om vogels dat te verhinderen. Verderop staat een vogelverschrikker met boog. Langs en op de rivier zien we enige activiteit met boten en mensen die langs de oever wandelen.
In het hemelgewelf bovenaan is centraal de zonnegod Helios in zijn zonnewagen uitgebeeld, met links van hem het sterrenbeeld weegschaal en rechts schorpioen.(8)
 |
| De maand oktober uit het Brevarium van koningin Isabella of Castillië(1451 - 1504). . |
(links)
We zien op het tweede plan de bewerking van het land.
Vooraan worden de varkens gevoerd langs plaatsen met eikels.
We zien rechts bovenaan een schorpioen.
De flora op de voorgrond is nog heel groen, terwijl de hoge bomen in de achtergrond bijna bladerloos zijn. De lucht is bevolkt met jagende vogels.
GEZEGDEN, (WEER)SPREUKEN, GEVLEUGELDE WOORDEN....
Ik was de achtste, toen meert de eerste was,
En dus was toen mijn naam, october, mij van pas;
Ik kom met regen en een groot gedruys van winden,
Pas op uw dijk en dak, eer ik die kom verslinden.(1)
De achtste maand van de Romeinen heette, toen er nog druiven op onze heuvelhellingen in de open lucht geteeld werden : WIJNMAAND. Later werd het ZAAIMAAND.
Zaait de rogge dat zij stuift,
Zij zal dragen dat zij buigt;
Zaait de tarwe dat zij plakt,
Zij zal dragen dat zij zwakt!(1)
't Zaaien moet gebeuren op het juiste ogenblik, daar hadden we het hierboven reeds over. Maar toch, wie een voordelige oogst wilde zaaide met wassende maan, d.w.z. tijdens de overgang van het eerste kwartier naar halve maan.
Wie met Lucas(18 oktober) rogge zaait,
't Jaar daarop met genoegen maait.(5)(p.92)
Oktober moet evenals maart 12 schone dagen, de zogenaamde Kranenzomer geven.
Oktober weêr,
Maart weêr.
of
Warme oktoberdagen,
Februari vlagen.
en
Hangen nog aan de bomen de blaren,
't duidt een strengen Winter aen.
of
Oktober met groene blaren,
duidt een strengen Winter aen.
of
In oktober veel regen
Is ook al een zegen.
Is het koud in oktober, dan zullen er geen rupsen zijn.(7)(p.72)
DAGEN VAN DE MAAND
1 oktober: Sint-Bavo vandaar Bamis(Bavomis). In Vlaanderen(graafschap) werd op die dag de huis- en landpacht betaald.(4)(p.72)
In Oost-Vlaanderen werd het zo geformuleerd:
Daar zijn twee kwa getijen in 't jaar,
Zei boer Naestens,
Pasen als men moet zeggen,
En Baumesse als men moet leggen.
In Sommige streken van Antwerpen, in Brabant en Wallonië moesten de "Bamishuurgelden" herbetaald worden op St.-Andries d.i. 30 november.
2 oktober: de dag van de Engelbewaarder, een 15de eeuws gebed:
'Avonds, als ik slapen ga,
Volgen mij veertien engeltjes na:
Twee aan mijn hoofdeind,
Twee aan mijn voeteneind,
Twee aan mijn linkerzij,
Twee aan mijn rechterzij,
Twee die mij dekken,
Twee die mij wekken,
Twee die mij wijzen,
Naar hemelse paradijzen.
Tot vijf jaar geleden reciteerde mijn vrouw die bij het slapengaan van de kleinkinderen met de nodige gebaren naar de vernoemde lichaamsdelen.
Op 2 oktober 1869 werd Mohandos Koramshand GANDHI geboren, de Mahatma - de grote ziel -de leider van geweldloos verzet in Voor-Indië. Hij ijverde voor de lotsverbetering van de Indiërs en nam in 1914 de leiding van de passieve weerstand, door: burgerlijke ongehoorzaamheid, het weigeren van belastingen te betalen, het weigeren van burgerlijke en militaire ambten, en de boycot van Engelse scholen, koopwaren en het zoutmonopoly.
Op 18 oktober 1931 overleed op 85-jarige leeftijd Thomas Alva EDISON. Hij begon zijn loopbaan van uitvinder op 12-jarige leeftijd. Hij verkreeg 1330 brevetten, waaronder de voornaamste de verbetering van de Belltelefoon en het ontwikkelen van de fonograf en de elektrische gloeilamp.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten