Een gedicht / een lied ... per maand: raadsellied "Al in de stad van Wenen" soldaten/lotelingen

Al in de stad van Wenen,

Een zeer verspreid lied dat reeds verscheen in 1899 in Het daghet. Th. Peeters hoorde in 1931 te Ramsel een gelijkaardig lied. In het Limburgs kwam het in allerlei varianten voor. L. Doms zong het op het" Elfde Kempisch Congres"(1937). Nadien werd het gepubliceerd in Achtel in de folklore, Oudheid en Kunst,  Hoogstraten, 1938, p.108 e.v.
Hieronder de versie van Hoogstraten:

https://www.kaartje2go.nl/kaarten/christelijke-kaart-traan/img/christelijke-kaart-traan.jpg

             
Dit lied was zeer verspreid door de dienstplicht  en daar de soldaten, daar ze meestal veraf gelegerd waren (onder Napoleon), kregen ze wel eens heimwee. Bovendien waren er weinig verlofdagen voor de soldaten dienstplichtigen. Aldus ontstonden er spanningen bij de jonge krachtige jongens door o.a. het veraf zijn van hun lief en de weinige dagen dat ze haar konden ontmoeten. Bij Conscience vinden we van het voorgaande een neerslag in "De loteling".

Trien slaagt er eindelijk in Jan te bezoeken en moet dan vaststellen dat hij blind werd door onevenwichtige voeding.(1)

Vele soldaten deserteerden aldus ondanks de bedreiging met heel zware straffen.

Er is veel kans dat dit lied ontstond tussen 1840-80, de regeerperiode van Maria Theresia, toen waren wij onder het Oostenrijks bestuur. De verwijzing naar de stad Wenen zou daar een bewijs van kunnen zijn.
Het soldaatje deserteerde. Dan komt het meisje voor de pinnen en ze moet hier vier raadselrijmen oplossen:

1. Zeg mij: wat is een koning
    Een koning zonder land?
2. Zeg mij: wat is een water
    Een water zonder zand?
3. Zeg mij: wat is een spiegel
    Een spiegel zonder glas?
4. Zeg mij: wat is een sleutel,
    die op alle sloten past?

Het meest verrassende is voor mij vers drie waar het over rechtvaardigheid gaat. Hier een verwijzing naar de onrechtvaardige behandeling van gewone soldaten...

Hier eindigt het romantisch, maar in Ramsel eindigt het met:

Daar moest het soldaatje sterven,
Gaan sterven op 't schavot.
Een kogel zou doorboren
Doorboren zijne borst.

In Twente kwamen er 15 raadsels voor:
 1. Bestaat er een koning zonder land?
2.Waar is water zonder zand?
 3. Wat is kostbaarder dan alle geld?
4. Wat is alles waard?
 5. Hoe reist men in één etmaal rond de wereld?
6. Is er water zonder vis?
 7. Wat is er erger dan de dood?
8. Wie is overal de grootste macht?
 9. Wie dringt zich bijna overal in?
10. Wat moet men altijd hebben?
11. Wat is een spiegel zonder glas?
12. Wat komt het meest te pas in de wereld?
13. Welke sleutel past op alle sloten?
14. Wat is ongrijpbaar?
15. Wat verliest de mens niet voor zijn dood?

Probeer het maar te vinden in één van de volgende onderwerpen in deze blog breng ik de oplossing.


Een beeld van tragische situaties waarin de gewone mensen door machthebbers kunnen worden gedwongen... Nu ook nog... denken we maar eens aan Poetin en de vele regeltjes die hier uit de hoed van vele "politiekers" worden getoverd ..... verkeersregels/verkeersborden, je reinste overvloed waarin we verzuipen, maar we moeten wel de vele boetes betalen al of niet rechtvaardig. Het gaat bij vele "politiekers" niet om wat ze vertellen maar om wat ze doen en dat is niet mooi. Kijk maar eens naar hun "portemonnee", en dan komt al de rest.


Verwijzingen:

Hendrik Conscience, De Loteling, L. Opdebeek uitgever, Antwerpen, 1951, kleuromslag van Nelly Degouy.(1)
Albert Boone, Het Vlaamse volkslied in Europa, lannoo, Tielt, 1999, dl.2, p.1721.