1515 - 1516 Mechelen : Thomas MORE en Hiëronymus van BUSLEYDEN ontmoetten mekaar * * *

Hof van Busleyden "Renaissancebinnengevel", Merodestraat, Mechelen. Foto # Harry F.E. Vermeir

Een aantal dagen geleden begon ik te lezen in "L'Europe Humaniste" , catalogus, uitgegeven n.a.v. de gelijknamige tentoonstelling door het Ministerie van "L'Instruction Publique" en de "Conseil de L'Europe", van 15.12.1954 - 28.02.1955, MSKB, p.20.

Het volgende trok mijn aandacht:
" Et tout d'abord l'internationalité. Thomas MORE, avocat de Londres, vient en 1515 à Bruges à la tête d'une mission économique, afin de défendre les intérêts des marchands anglais. Il est fort bien reçu, notamment par l'opulent Jérôme de Busleyden qui lui fait visiter, à Malines son bel hôtel plein de livres, de statues, de médailles, décoré de deux fresques dont l'une représente le festin de Tantale et l'autre celui de Balthazar. More visite Anvers et la collégiale Notre-Dame, commencé au siècle précédent, encore inachevée..."

Tekst van Marie DELCOURT, professeur à l'université de Liège.

VAN BUSLEYDEN 

Foto: Gilles van Busleyden, als rentenierend edelman.
Uit: "Waar is de tijd: Mechelen, 1000 jaar Mechelaars en hun adel",  tekst : Henri Installé, Waanders/ Diogenes i.s.m. de stad Mechelen, de Kon. Kring voor Oudheidkunde, Letteren en Kunst van Mechelen en de Gidsenbond Mechelen, Zwolle, 201. p.161.
Om hun zieleheil veilig te stellen, lieten voorname burgers, zich vereeuwigen op zijluiken van een devotietafereel dat aan een uitverkoren kerk werd geschonken.

Hiëronymus(Jérôme) van Busleyden (ca. 1470 -1517)


Geboren te Luxemburg uit een adellijke Luxemburgse familie. Hij bezocht de universiteiten van Leuven en Bologna.

Hij was kanunnik, doctor in burgerlijk en canoniek recht,  en raadsheer rekwestmeester van de Grote Raad. Als hoogste rechterlijk gezag in de Nederlanden  liet hij een hof bouwen.
Hij werd door Filips de Schone op diplomatieke zendingen gestuurd en  door bezoeken aan Italië werd hij beïnvloed door de Renaissance.
Als humanist was hij een goede vriend van Erasmus en Thomas Morus.
Hij stichtte het Drietalencollege te Leuven.
Hij ging in 1517 Keizer Karel V voor naar Spanje maar stierf onderweg.
Hij overleed op 27 augustus 1517 te Bordeaux aan de gevolgen van pleuris. Tijdens de godsdiensttwisten (ca. 1566)  werd zijn grafmonument in St.-Rombouts vernietigd.

Het Hof van Busleyden

In de zestiende eeuw werden in Mechelen tal van paleizen gebouwd. Hiëronymus van Busleyden, liet een prachtige Renaissancepaleiswoning ontwerpen door de bekende architect Antoon Keldermans de Oude . De bouwwerken begonnen 1503-1505.Voorgezet door zijn zoon Rombout. Het paleis was bewoonbaar 1507/begin 1508, maar was niet af in 1515/16.
In 1518 werd het hof van Busleyden verkocht aan Jacqueline  de Boulogne, weduwe van Jean le Sauvage.
In 1589 kwam dit mooie pand in het bezit van de familie van Arenberg- de Croy.
In 1608 kwam het gebouw in bezit van de familie van Varick - de Rovelasca.
In 1619 verwierf Wenceslas Coeberger het en vanaf  1620 tot de Eerste Wereldoorlog deed het gebouw dienst als Berg van Barmhartigheid: armen konden er geld lenen zonder rente. Het gedeelte langs de Frederik de Merodestraat werd pandjeshuis.
Tijdens de Eerste Wereldoorlog werd het gebouw volledig vernield, alleen de muren stonden nog recht. Het werd later heropgebouwd en kreeg de functie van stadsmuseum. Momenteel wordt het Hof van Busleyden verbouwd tot een hedendaags stadsmuseum, maar is het wel open voor tijdelijke tentoonstellingen. Samengestelde tekst met o.a. info van:
 http://toerisme.mechelen.be/nl/museum-hof-van-busleyden
Het is het oudste Renaissancegebouw te Mechelen.

(3)(p.148)

"Het festijn van Balthazar", muurschildering van ca. 1515 in het Hof van Busleyden. Er zijn nog twee andere: "Het festijn van de slechte rijke" en "De val van Phaeton". "Het feest van Baltazar of Belasar" werd later door Rembrandt geschilderd. 
"Het boek Daniël beschrijft dat de Babylonische koning Belsazar een groot feest geeft voor zijn edelen en hun vrouwen of concubines. Tijdens de maaltijd gebruiken zij op bevel van Belsazar de bekers die zijn vader Nebukadnezar uit de tempel van Jeruzalem heeft geroofd. Ineens verschijnt er een hand die een tekst in een onbekend schrift op de muur schrijft. Belsazar vraagt aan de wijzen van Babel het schrift te verklaren, maar geen van hen kan het schrift ontcijferen. Daarop wordt Daniël ontboden, een gevangene uit Judea, die de tekst ontcijfert als Mené Mené Tekèl Ufarsin: Geteld, Geteld, Gewogen en Gebroken.

Daniël verklaart deze woorden als volgt:

• Mene: God heeft uw koningschap geteld en er een einde aan gemaakt.
• Tekel: Gij zijt in de weegschaal gewogen en te licht bevonden.
• Ufarsin: 'Uw koninkrijk is gebroken en aan de Meden en Perzen gegeven." (Wikipedia)

Het blijkt een waarschuwing van God vanwege Belsazars heiligschennis. Diezelfde nacht vallen de Perzen Babylon aan en wordt Belsazar vermoord.

Het lijken mij werken die in een humanistische inhoud passen, daarom kunnen we vermoeden dat Hieronymus van Busleyden de opdrachtgever was, opdracht uitgevoerd door Jan van Maubeuge, die geregeld te Mechelen was aan het hof van Margaretha van Oostenrijk (van Savoye).
De fresco's proberen kwa stijl de Vroeg-Renaissance naar voor te schuiven maar ademen kwa inhoud nog steeds middeleeuws.

In de tuin , langs de Sint-Jansstraatwaren er twee 17de eeuwse beelden, één van Juno en één van Jupiter, herkomstig uit de tuin van het vroegere hof van Egmont. MAAR WAAR ZIJN ZE NU,

Thomas MORE of Thomas MORUS  (Londen 1478 - 1535)

Engels staatsman en humanist. Hij nam een belangrijke plaats in aan het hof van Hendrik VIII en werd in 1529 kanselier van Engeland. Aangezien hij het niet eens was met de voorgenomen scheiding  van Hendrik en Catharina van Aragon en met Hendriks streven om zich aan het hoofd te stellen van de Engelse kerk, nam hij in 1532 ontslag. Toen hij twee jaar later weigerde de eed af te leggen op de successieakte waarbij het huwelijk tussen Hendrik en Catharina  onwettig werd verklaard en gehoorzaamheid aan de paus werd verboden, werd hij gevangengezet in de Tower van Londen, waar hij in 1535 werd onthoofd. In 1935 werd hij door Pius XI heilig verklaard.

Thomas MORUS, "Utopia Cura Petri Aigidi", Lovanii, Theodoricus, Martinus, 1516. In "L'Europe Humaniste" , catalogus, uitgegeven n.a.v. de gelijknamige tentoonstelling door het Ministerie van "L'Instruction Publique" en de "Conseil de L'Europe", van 15.12.1954 - 28.02.1955, MSKB, p.20. en 137.

Hij liet dit boek uitgeven in Leuven en het verscheen waarschijnlijk in de periode van zijn bezoek aan Antwerpen, Brugge, Leuven en Mechelen.We zien een gravure waarop het eiland "Utopia" staat afgebeeld. Er naast een aangepast alfabet.

Zijn "Utopia" ontstond  door de verarming van de Engelse bevolking wegens de omzetting  van bouwland in weiland, voor de schapenteelt,de uitbuiting door de adel en de binnenlandse oorlogen en het ideaal van de "communistische"  maatschappij zoals door de filosoof Plato was voorspeld. (1)

Op de Zandpoortvest te Mechelen  vinden we heden ten dage de scholengemeenschap "Thomas More", voorheen Lessius, onder auspiciën van KUL, terug. Het woord "more" is hier niet in gebruik om de cultuurhistorische context maar om de betekenis "more" , meer, beter onderwijs...


VERWIJZING

H. Installé, "De Grote Raad, moord, woordbreuk en andere schandalen", Staf Mechelen, 2004, p.143.
Marcel Kocken, "Het Museum 'Hof van Busleyden' ", in: Mechelen, jg. 1, nr. 1, 1994.
Frans Verleyen en Jan Decreton, "Mechelen", lanno, s.d.. (3)(p.148)

"L'Europe Humaniste" , catalogus, uitgegeven n.a.v. de gelijknamige tentoonstelling door het Ministerie van "L'Instruction Publique" en de "Conseil de L'Europe", van 15.12.1954 - 28.02.1955, MSKB, p.20  en 137.
"Hof van Busleyden", stadsmuseum, stadhuis, dienst voor toerisme , stad Mechelen, s.d.

"Standaard Encyclopedie", dl. 10, Standaarduitgeverij, Antwerpen, 1973.(1)(p.12).