Johan Velghe, "vrije tribune"
Priester Daensfonds
Hierboven foto links .
Zijn toespraak:
"Zichzelf
overtreffen. Onszelf overtreffen. Daar hebben wij gebrek aan.
Als
ik 'wij' zeg, dan bedoel ik, de hele zwik die ons samenleven bepaalt: wijzelf
als individu, gezin, familie, werkmilieu, het middenveld, ongetwijfeld voor
velen hier aanwezig ook de Vlaamse Beweging, tot de schijnarmworstelende
politici toe.
Luctor
et emergo. Ik worstel en kom boven. Te vaak blijft het hele maatschappelijk
debat beperkt tot 'luctor'. Het 'emergo' wordt niet bereikt, of toch door te
weinigen.
Het
worstelen blijft steken in het niet willen praten over bedrijfswagens of het
afwijzen van een debat à fond over basisinkomen. We durven niet. We durven
amper te morren, noch tegen de 'pensée unique' in Vlaanderen, noch tegen de het
nakende vrijhandelsverdrag tussen de EU en de VS. We zetten onze zelfvoldane
paardenbril van hardwerkende Vlaming
op. De all-inclusive vakantie wenkt. Wij
hebben daar toch wel zeker recht op? Wij... ook de minder fortuinlijken?
Er
is nog werk, veel werk, aan de Vlaamse samenleving.
Wanneer
ik de vraag krijg een toespraak te houden, dan neem ik me steeds voor om er
dagen op voorhand aan te beginnen.
Dat
lukt me nooit. Een beetje uit luiheid, toegegeven. Maar vooral omdat het rijpen
moet. Rijpen én kristalliseren tot één begrip, liefst tot één woord.
Deze
keer zijn het er twee geworden: zichzelf overtreffen, of vrij in het Grieks
vertaald: 'Ochi'. Nek uitsteken, verontwaardiging, hoop op een menswaardiger
samenleving, tegen de haren instrijken, empathie opbrengen voor zij die het
moeilijk hebben, én komen tot de moedige beslissing van vorige nacht. Ochi. Dat
was het ook 713 jaar geleden op 11 juli om 5 uur 's ochtens.
De dringende nood aan vooruitgang voor iedereen.
Te schaars aanwezig in het publieke debat, in de discours van de Vlaamse noch federale
regering. De mond vol over groei, maar wordt er groei voor echt iedereen
bedoeld? Officiële cijfers geven aan dat ons inkomen het niveau haalt van dat
van 2007.
De
nood aan een boodschap die aanslaat in het tweede decennium van de 21ste eeuw,
die boodschap merk ik evenmin in de verschrompelde Vlaamse Beweging.
Marc
Coucke zingt het verkeerde lied. Het is geen Couckenbak voor iedereen. De
armoedecijfers dalen niet.
U
merkt het. Ik ben streng. Dat moet ook voor een vertegenwoordiger van een erfenisdragende
vereniging. Vereniging die de naam
draagt van een groot dissident. Van een man die 'nee' zei tegen een maatschappij
stikvol hebzucht, het eigen grote gelijk en een dominante klasse.
De
hele aanloop naar het punt dat ik maken wil, doet me bijna vergeten jullie te
begroeten. Dat doe ik met deze:
Dear
citizens of Brussels North.
Of
nog: Beste randstadbewoners van de Hoofstedelijke Gemeenschap van Brussel.
Klinkt
dat toekomstgericht? Of nog, beste betalers van troebele en vooral eeuwig
durende transfers.
Ik
houd het liever bij Fiere Brabanders, beste Mechelaars.
 |
| Een affiche uit 1981 van een tentoonstelling van "De Daensistische Beweging" in de St.-Pietersabdij te Gent. Uit het documentair archief van Harry F.E. Vermeir |
Wij
overtreffen onszelf niet wanneer we genieten van een ogenschijnlijke, maar
vooral kunstmatige communautaire luwte. De aloude olievlek is actiever dan ooit
met het nationaal-Anderlecht-voetbalstadion op de Grimbergse en Wemmelse
parking C.
De
zogezegd uitdovende taalfaciliteiten van 1963 in de Vlaamse rand zijn vijftig
jaar later met de zesde staatshervorming uitgemond in een prelude tot impalming
door het Brussels Hoofstedelijk Gewest.
Je zal maar best geen Vlaming zijn wanneer je
in het weekeinde in dat gewest op hulpdiensten beroep moet doen.
De toepassing van de taalwetgeving in de
Brusselse administraties blijft dode letter.
De
tactiek is zo oud als de straat. Het resultaat is voorspelbaar: de aloude
olievlek deint steeds verder uit. De verfransingsstrategie, super actueel, vindt nog nauwelijks weerklank
in Vlaanderen. Niet bij de politici die de communautaire diepvries hanteren, niet
in de media, en zelfs marginaal in de
Vlaamse Beweging. Waar is de tijd van de vinnige Vlaamse cultuurfondsen, KWB's
en zoveel andere Vlaamse verenigingen?
De
zesde staatshervorming heeft ons een factuur toegeschoven van 755 miljoen euro,
bovenop de 400 miljoen euro in uitvoering van de bijzondere financieringswet.
We zeuren over de besparingen van de Vlaamse regering - ik sta hierbij op de
eerste rij omdat ik vind dat de besparingscriteria anders kunnen en moeten -,
maar vergeten graag de oorzaak van de noodzakelijke besparingen.
In
dat hele debat, aan welke kant van de tafel ook, overtreffen we onszelf niet.
De annulatie van onze all inclusive-vakantie naar Tunesië baart ons meer
zorgen.
Dames
en heren. U vergist zich schromelijk wanneer u mij als een pessimist, een
doemdenker aanwijst.
Ja,
ik hou niet van het opschrift '11 juli Vlaamse feestdag'. Ik hoef vandaag niet
zonodig barbecuegeuren in mijn kleren te laten intrekken, cava te drinken,
worsten te verorberen en obligaat te zingen over weiden die al decennialang
niet langer groen-wiegende zeeën zijn.
Ja,
ik hou wel van 11 juli als reflexiedag.
Tot mijn vreugde merkte ik de afgelopen dagen vele columns en bijdragen
op websteks, zoals deze van Doorbraak en de website '11 juli, dag van de
democratie'. Columns met een gedegen
invulling van de betekenis van 11 juli. Betekenis die sterker is en moet zijn
dan de kreet 'eerst onafhankelijkheid en dan zien we wel verder'.
Ons
zelfbeschikkingsrecht, moet je verdienen
door een sterk samenlevingsmodel voorop te zetten. Die warme, rechtvaardige Vlaamse samenleving
is meetbaar aan de hoge zorggraad en de intense ijver voor de kwetstbaarsten,
de zwaksten in onze samenleving. Nee, aan plannen hebben we geen gebrek. De
resultaten pieken veel minder.
Vandaag
en morgen zijn zoveel sterker te beleven wanneer je over de kennis van gisteren
beschikt. Herdenken is geen verloren tijd.
Uit
wat in 1302 op de Kortrijkse Groeningekouter gebeurde vallen voor vandaag en
morgen lessen te trekken.
Zichzelf
overtreffen. Dat is wat gebeurde op de Groeningekouter. Het mogelijk maken van
het onmogelijk geachte.
Geen
'bookmaker' zou geld ingezet hebben op de slaagkansen van het voetvolkleger
tegen het best uitgeruste ridderleger van het toenmalige Europa. En toch
gebeurde het onmogelijk geachte.
De
razernij omwille van de koninklijke Franse dwangmaatregelen, de goudfraude die
Filips de Schone pleegde en daardoor de Vlaamse handel verarmde, de slaverij
van het feodalisme en de miskenning van menselijke waardigheid,... dit alles
wekte razernij op, die zo groot werd dat de schrik voor de zekere dood
overwonnen werd.
Nooit
is iets een verloren zaak. Mensen hebben recht op geluk en vrijheid. Overheden
hebben slechts legimiteit wanneer ze de belangen van de inwoners dienen. Niet deze
van de happy few. Dat is de betekenis
van 1302, van het herdenken van de Guldensporenslag.
Ik
heb het over Vlaanderen, maar evenzeer over het fiere, het zichzelf
overtreffende 'Ochi' van de Grieken.
Over
het 'Yes' van de Schotten dat een tweetrapsraket leek na de nederlaag in het
referendum en de ongeziene overwinning (56 op 59 zetels) tijdens de recente
verkiezingen in Groot-Brittanië.
Ik
heb het over het aanhoudende 'Si' in Catalonië.
Ik
heb het over de Koerden in hun strijd tegen de Assad-staat én IS.
Ik
heb het over het rechtkrabbelen van de Palestijnen in het platgebombardeerde
Gaza.
Ik
heb het over holibi-rechten, over de wel degelijk noodzakelijke attentheid voor
latent racisme, ik heb het over vrouwenrechten. Ook nog bij ons, denk maar aan
de loonverschillen.
Nooit
mag zelfbeschikking, als mens, als samenleving, en het recht op
volkssoevereiniteit een verloren zaak zijn.
Als
Vlaanderen aanspraak wil maken op soevereiniteit, dan moet het een tandje bijsteken.
Wat zeg ik? Een mondvol tanden.
Vandaag
en morgen zijn de uitdagingen voor Vlaanderen groot:
-
de vastgenestelde structurele armoede,
-
de integratie van vele nieuwe Vlamingen,
-
de verstikkende mobiliteit,
-
diplomaloze jongeren,
-
vijftigplussers zonder werk,
-
de aanpak, of liever het uitblijven, van een erfenis aan milieuproblemen
en de klimaatopwarming.
Het
lijkt wel of het onmogelijk geachte van het slagveld van 1302 weer mogelijk
moet gemaakt worden. Gelukkig hoeven hiervoor elkaar de kop niet meer in te
klieven. IS doet al overuren.
Rechtvaardigheid,
gelijkwaardigheid, solidariteit, armoedebestrijding en complexloos onze
identiteit beleven in taal, cultuur, samenlevingsnormen en -waarden, dat zijn
de vijf krachtlijnen die ik geleerd heb, onthoud en toegepast wil zien. De vijf
krachtlijnen van het daensisme.
Vijf
actuele krachtlijnen voor Vlaamse samenlevingsopbouw. Ook minister-president
Geert Bourgeois wees gisteravond aan de Maagd van Vlaanderen, het 1302-monument
op de Kortrijkse Groeningekouter, de nood aan meer samenhang aan.
Vijf
krachtlijnen om het onmogelijk geachte mogelijk te maken. Vijf krachtlijnen om
het debat verder te laten reiken dan de
installatie van geslachtsneutrale toiletten.
Dames
en heren, fiere Mechelaars,
Kankeren
helpt ons niet vooruit. Onverschilligheid evenmin.
Genuanceerd
denken, deelnemen aan het debat, en een kritische kijk, vormen de proloog.
Activist
worden en zijn in uw eigen directe omgeving. Geëngageerdheid. Opbouw van een
samenleving van onderuit, met vijf krachtlijnen als credo. Activist worden én
zijn, voorkomt het theater van de tragedie.
En
terwijl het koor de catharsis voorzingt, groeit de hoop op een betere toekomst
.
Zonder
hoop, geen samenleving.
Zonder
activisme, zonder hoop, zonder krachtlijnen, zonder lessen te trekken uit onze
geschiedenis, zonder het onmogelijk geachte mogelijk te maken, zal Vlaanderen
nooit soeverein zijn.
Wij
verdienen slechts wat wij er zelf van maken. Wacht niet op anderen, kijk niet
(uitsluitend) naar de lichtbak van de partijpolitiek.
Redt
u zelven, hielden de daensistische coöperatieven van weleer voor.
Redt
u zelven, niet in egoïsche zin, ieder voor zich.
Redt
u zelven, in solidaire zin. Wij, jij en ik samen - welke onze voornaam ook is -
maken de Vlaamse samenleving.
Dan
pas zal de vraag niet langer dienen gesteld te worden. De vraag die
minister-president Geert Bourgeois gisteravond tijdens zijn toespraak op op een groot spandoek las:
Wanneer
klauwt Vlaanderen sociaal? Wanneer klauwt Vlaanderen tegen armoede?
Laat
ons die vragen overbodig maken. Wij allen, de politici in het bijzonder, met de
grootste efficiëntie en al even grote snelheid. Het moet meer zijn dan de
zoveelste plannenmakerij.
Ochi
aan achterstelling, uitsluiting, verlies aan menselijkheid en ja ook verlies
aan pure financiën: bijna 12 procent mensen in armoede kosten meer aan
gezondheidszorg, werkloosheid en steunmaatregelen.
Dames
en heren,
Het
is de aard van het beestje dat ik tegen de haren instrijk. Zelf heb ik daar
niet te veel last van.
Allemaal
niet erg, zolang u maar 11 juli niet herleid tot de keuze van andalouse of
looksaus bij uw barbecueworst. Ik misgun u het feestje niet, maar er is meer.
Er
is de grote nood aan zinvol herdenken, opdat we niet meer in de zovele gemaakte foute keuzes van de Vlaamse
Beweging, én partijen, zouden hervallen.
Er
is nood aan reflexie én snelle daadkracht.
Er
is nood aan 'luctor et emergo'.
Er
is nood aan stevig verzet tegen de nooit aflatende verfransingstactieken.
Er
is nood aan een visie op de invulling van de Vlaamse samenleving.
Geloof
me, er is maar één visie die een leefbare, samenhangende Vlaamse samenleving
mogelijk maakt.
Het
is deze visie die de vijf krachtlijnen van Daens in één pakket samenbalt:
solidariteit,
gelijkwaardigheid, rechtvaardigheid, armoedebestrijding en complexloze
identiteitsbeleving. Eén en ondeelbaar."
