De Cavalcade en Ommegang kregen tijdens de twee zondagen nl. 25.08.2013 en 01.09.2013 115.000 bezoekers. Bron: "Gazet van Antwerpen", ma. 2 sept. 2013, p.14/15.
INHOUD
oorsprong
jubelprocessie
cavalcade
ommegang
bronnen
OORSPRONG
A. Ost (1884-1945) tekende deze prent en ze werd gepubliceerd in een reeks van zes bij de Hanswijkjubelfeesten van1913. De reeks prenten werd in mei 1987 geschonken aan de deelnemers aan de jaarlijkse processie. Op de achterzijde van de kaarten vinden we de opdracht die ondertekend is door Ed. Gouverneur, realisator van de stoet en L. Weyts, de voorzitter van het comité.
Nog het gedicht dat op de prent staat:
Maria's beeld in een vissersschuit
die vaart op de driftige Dijle,
't schip heeft de wind in de zeilen.
Bij Hanswijk echter heeft het varen uit.
Na zwoegen en tobben eindeloos
legt men het scheepke te loever
en dragen ze 't beeld op de oever:
hier is 't dat Maria heur plaats verkoos.
Geen zuidenwind, noch westenwind,
en niet de scherpe oostenwind
en nietde koude noordenwind
kan 't scheepke van de plaats drijven,
waar Onze Vrouwe wil verblijven.
Luc van Hoek, Hanswijkjubelfeesten 1963.
In 1738 was het 450 jaar geleden dat de Dalscholieren, die kerk en parochie van Hanswijk bedienden, zich te Mechelen hadden gevestigd. Tevens waren er toen 750 jaar verlopen, n.l. in 988, sedert de aankomst van het Mariabeeld langs de Dijle.
Deze dubbele verjaring wilden de Dalscholieren plechtig vieren met een historische stoet die men "praaltrein" noemde. De dubbele verjaardag vierde men door de organisatie van Hanswijkjubelfeest met als hoogtepunten : de Jubelprocessie en de Hanswijkcavalcade. Deze eerste praaltrein kende een zo grote bijval dat men besloot hem om de 25 jaar in te richten. en zo geschiedde tot op heden. De laatste praalstoet ging uit in 1988. In dat jaar vierde men ook 1000 jaar verering van O.-L.-Vrouw van Hanswijk!
Wegens het groot aantal paarden dat er sedert 1838 in opstapte, werden deze praalstoeten "cavalcades" genoemd.
JUBELPROCESSIE ging uit op 5 mei 2013
Foto's van Luc Hilderson in "Hanswijkwijzer 83", 23st jaargang, nr. 83, 2013, p.11.
Onder grote belangstelling werd er een processie georganiseerd met de voornaamste O.-L.-Vrouwen van Vlaanderen. In de volle kerken van Sint-Rombouts en Hanswijk werd een dienst opgedragen.
CAVALCADE gaat uit op 25.08 en 01.09.2013
Cavalcade betekent eigenlijk 'Ry-bende': een (praalstoet) met veel paarden en ruiters. Een cavalcade kan zowel profaan als religieus zijn. De Hanswijkcavalcade was van 1738 steeds religieus.
De 12de Hanswijkcavalcade zal een sterk samenhangend geheel zijn met als rode draad 'ja zeggen doet leven'.
De bijbelse taferelen tonen onsde oerbeelden van de mensheid: de vreugde bij verwachting en geboorte van een kindje, de pijn en de vragen bij lijden en dood.
De historische groepen tonen hoe de mensen in onze streken door de eeuwen heen 'ja' hebben gezegd aan het leven.
Bron: "Hanswijkwijzer 83", 23ste jg., nr.83, 2013, p.5.
De folder met het schaduwbeeld van een Mechelse reus.
OMMEGANG
De oorsprong van de "Alouden Mechelsen Ommeganck" is middeleeuws, hoogstwaarschijnlijk te zoeken in de mysteriespelen, processies en lekenommegangen. Volgens van Dale is "ommegang" het rondgaan als rite.
In de Middeleeuwen werden de kerkelijke feestdagen zeer enthousiast gevierd door de gemeenschappen vooral wanneer het samenging met openbare manifestaties als processies of ommegangen.
Het hoogtepunt was de woensdag van de goede Week, de week voor Pasen. Dan trok de ommegang of "Peisprocessie" langs de Mechelse vesten, met de relieken van Sint-Rumoldus, de patroon van de stad.
Deze processie zou de eerste maal uitgaan in 1302, om de hulp van Sint-Rumoldus af te smeken tegen hertog Jan II van Brabant, die de Mechelen belegerde om de moord op zijn schout te wreken.
De gunstige afloop van dit conflict - er werd vrede gesloten - vandaar Peisprocessie, deed de Mechelaars besluiten om die processie elk jaar te laten uitgaan.
Vanaf 1738 vergezelde de "ommegang"de cavalcades.
Daarnaast kwam de "ommegang" geheel of gedeeltelijk bij een aantal gelegenheden buiten.
In 1849 bij de inhuldiging van het standbeeld van Margareta van Oostenrijk. (plaats: te midden van de Grote Markt)
In 1854 voor het bezoek van de koninklijke familie.
In 2000 voor de nagedachtenis van Keizer Karel 1500-2000.
De grote cavalcades werden altijd gevolgd door een serie symbolische en groteske personages die men de "ommegang" of de "reuzentrein" noemde".
De "ommegang" bestaat uit de volgende items: de reuzen, de kemels, de paardjes, het rad der fortuin, de schip van oorlog, het ros Beiaard en Op-Signoorken. (dit laatste vind je meer vooraan in deze blog)
In 1875 werden er de wagens van de "Peoene" en de "Lisbloem", aloude rederijkerskamers aan toegevoegd en de "wagen van de landbouw". Ook de Kolveniersgilde begeleid de ommegang vanaf 1738(?).
Het rad van avonturen van 1615 uit de “ommegang”
van de stad Mechelen.
Bovenaan FORTUNA.
Gravure naar Willem Herreyns
Bron: menu van het ‘Voorouderlijk Avond-Mael’
t.g.v. de 25ste
verjaring van de Oudheidkundige Kring
van Mechelen 1910.
In het programma van de Jubelfeesten van “O.L.
Vrouw van Hanswijk”
(988-1938) staat p. 22 volgend
gedicht afgedrukt zonder
bronvermelding.
“Siet aan ’t Radt van avonturen
Hoe dat alles haest verkeert;
Dat de blijdschap niet
kan dueren,
Iedereen dit wiele leert;
Want den wijsen kan haest dwaes zijn
En den dwaesen weer haest wijs,
En den Bed’laer kan
haest Baes zijn,
Door ’t fortuyn in ’s werelds rys.”
“Siet
aan ’t Radt van avonturen
Hoe dat alles haest verkeert;
Dat de blijdschap niet
kan dueren,
Iedereen dit wiele leert;
Want den wijsen kan haest dwaes zijn
En den dwaesen weer haest wijs,
En den Bed’laer kan
haest Baes zijn,
Door ’t fortuyn in ’s werelds rys.”
Het Rad van Avonturen symboliseert
de wisselvalligheden van het leven.
Het werd in
1615 gemaakt. We zien onderaan een groot wiel of rad dat voortgetrokken wordt op een slee en rust op een schuine as, waardoor de velg
aan één kant over de grond wrijft. Op het rad staan de verschillende standen
van de maatschappij uitgebeeld die rond
“Vrouwe Fortuna” draaien, nu eens laag, dan weer hoog : de op- en neergang van
het geluk. We zien acht geklede personages, naast de berijder van het paard met
pijpje. Op het laagste punt hangt een
soldaat of een jager, links een boerin met kan en korf, daarnaast de advocaat
met zijn pruik, hand in hand met een ‘rijke’ dame met een scherm in de hand.
Verder een heer van stand en z’n dame met ernaast de nar en de kwezel (?). Het volk zag er nog iets anders in nl. dat
alles rond de vrouw draait.
Door
de FORTUIN kunnen bedelaars baas zijn en
wijzen dwaas. De betrekkelijk-heid van het aardse leven …
Bronnen:
De Ommegang van
Mechelen, Stadsarchief,
Mechelen 1988.
E.J., Peisprocessie trekt opnieuw door de Mechelse binnenstad, in "De Streekkrant", 10.09.2000.
Stoetenstad, 700 jaar optochten en processies in Mechelen Museum Hof van Busleyden en Museum Schepenhuis, Mechelen,2003.
Marcel Kocken, Mechelen in oude prentkaarten, dl.2,Zaltbommel, 1979.
H.F.E. Vermeir, Het Rad, symboliek, nog te publiceren tekst in het Gouwtijdschrift HKGA.
Inhoudelijke verduidelijkingen:
Ed. Gouverneur: was vele jaren Kan. Directeur van het Sint-Romboutscollege.
Hoewel men in de pers en in het weerbericht van de vooravond van de weerman slecht weer voorspelde, bleef het zonder regen, tot het laatste stuk van de ommegang ca. 18u30 over de IJzerenleen kwam. Dit betreft zo 25.08.2013.
Men was er daar zelfs op voorzien.
.JPG) |
| Op de IJzerenleen een driewieler die regenschermen aanbood tegen de regen of als aandenken. Foto: HFE Vermeir |
De cavalcade met bezoek van Filip en Mathilde ging ook op één september 2013 uit voor een massa volk.
Tot volgend jaar met de processie van Hanswijk.
.JPG)
.JPG)
