 |
| Illustratie: Br. Leopold, St.-Thomas, Brussel, 1937.(1)(p.389) |
Op 21 december viert men kerkelijk St.-Thomas, bijgenaamd Didymus, tweeling.
Hij werd verondersteld de tweelingbroeder van Jezus te zijn.
Hij was een Galliër van geboorte en visser van beroep.
Hij is vooral bekend voor een verhaal, toen Jezus de eerste keer verscheen aan zijn apostelen en discipelen.
DE ONGELOVIGE THOMAS
Toen was Thomas niet bij hen. Hij geloofde niet aan de verrijzenis: "Zo ik mijn vinger niet leg in de wonden van zijn handen (als gevolg van de kruisiging) , en mijn hand in de wonde van zijn zijde (wonde veroorzaakt door de honderdman), geloof ik niet."
Acht dagen later verscheen Jezus terug, en nu was Thomas aanwezig; Jezus sprak hem onmiddellijk aan:
"Steek hier uw vinger, en bezie mijn handen; steek ook uw hand uit en leg ze in mijn zijde; en wees niet meer ongelovig, maar gelovig."
Thomas riep uit: "Mijn Heer en mijn God!"
Jezus antwoordde:"Omdat je mij gezien hebt, heb je geloofd, Thomas; zalig zij die niet gezien en toch geloofd hebben.". (Jo. XX, 19-29) Verwijzing : Drs Br. Leopold, p.389.
KORTSTE DAG, LANGSTE NACHT(2)
Meteen na Thomasdag beginnen de dagen dan weer te lengen, een verschijnsel dat volgens onze voorouders wordt toegeschreven aan volgend legendarisch verhaal...
St.-Thomas kon 's morgens nooit vroeg uit zijn bed.
Op een bepaalde nacht in de winter lag hij weer eens lekker onder de wol.
Onze-Lieve-Heer heer stuurde hem daarop een paar engeltjes met de vraag waarom hij niet opstond, waarop St.-Thomas antwoordde: "Ik sta niet op. De dag is toch te kort om me aan te kleden."
Na Onze -Lieve-Heer geraadpleegd te hebben vertelden ze de boodschap:
"Dat hij gerust opstaat. Ik zal er voor zorgen dat morgen de dagenweer langer worden."Thomas begreep niet dat het om een grap ging, maar hij stond tenminste op.
Zo is het gekomen dat na Thomasdag de dagen weer gaan lengen, elk jaar opnieuw.
Echter, wanneer de dagen weer langer worden, zeggen volgende weerspreuken, worden de nachten meteen kouder.
De dagen aan 't langen,
de winter aan 't prangen.
Als met Sint-Thomas de dagen lengen,
beginnen de nachten te strengen.
St Thomas grey, St Thomas grey,
The longest night and the shortest day.
Saint Thomas divine
brewing, baking, and skilling of fat swine.(4)
BUITENSLUIT
In Limburg sloten de knechten hun meesters buiten en lieten ze slechts binnenkomen nadat ze hun een gunst hadden toegestaan. Ook de kinderen dierven hun schoolmeester de deur te wijzen en wilde hij de traditie volgen, dan moest hij al zijn leerlingen op iets lekkers trakteren.
In de volksmond noemde men dat buitensluiten "thomassen".
Wie op die dag te laat kwam op school diende zijn medeleerlingen te trakteren.
Enkele jaren geleden sloten de kinderen van Dworp, hun ouders op St.-Thomas nog buiten.
Te Sint-Truiden ging de schoolgaande jeugd, als een teken van meesterschap, de stad rond met een papieren kroon op het hoofd.
Te Namen trok de jeugd op de vooravond van St.-Thomas met allerhande oude schrijfboeken naar de Grote Markt, waar deze in het bijzijn van de schoolmeesters werden verbrand.(3)
THOMAS LUIDEN
Midwinter blazen: Op andere plaatsen blies men op de hoorn om het begin van de winter aan te kondigen. Dit schijnt een overblijfsel te zijn van het middeleeuwse St.-Thomasluiden. Toen werden immers gans de dag de klokken geluid om de boze geesten gedurende de winter op afstand te houden.(3)
Thomasluiden in Friesland
In het noorden van Nederland, in de Zuid-Oost hoek van Friesland, worden tussen 21 december en 31 december de klokken geluid. De traditie was van oorsprong bedoeld om boze geesten weg te jagen. In de 18e eeuw kwam dit Thomasluiden als voor in de Friese Wouden. Iedereen kon zich in deze periode naar het kerkhof begeven om in de klokkenstoel de klok te luiden. Klokkenluiders losten elkaar af zodat de klok kon blijven luiden. Niet iedereen was hier even blij mee: in Katwijk werden zelfs klepels uit de klokken gehaald om het lawaai te doen stoppen.
VERWIJZING/
Bonnie BLACKBURN en Lofranc HOLFORD-STREVENS, The Oxford Companion to the Year, Oxford, 1999, p.505.(4)
Broeder LEOPOLD, Oude en Nieuwe Iconografie, Brussel, 1937. (1)
Kristien VAN ZUMMEREN, Uit den grooten volkskalender van Paul Van Zummeren, in: "Kerk en Leven", nr. 51, 18.12.2002.(2)
André VER ELST, Folkloristische Tijdspiegel voor België, Brussel, s.d., p.319.(3)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten