Rozendaalweg

Rozendaalweg
ECHELPOELHOEVE, Rozendaalweg: landelijk / mooi / historisch, foto: H. Vermeir

maandag 14 december 2015

"Wenskaarten tijdens de jaarwende", studie en kaarten



“Wenskaarten tijdens de jaarwende”
Een beeld van een veranderende maatschappij ….  


                                                                                                          Harry F.E. Vermeir



Briefkaart, European, Efficient, Welcoming,  Brussels Airport, 1996.
Wenskaart gedrukt  in opdracht van de afzender. Geen formulering van wensen maar we zien wel de “merchandising” begrippen : European, Efficiënt, Welcoming. Als beeldmateriaal  drie blauwe kerstballen in een doosje versierd met ijssterretjes. Hier wordt we teruggegrepen naar traditionele elementen om moderne begrippen an de man te brengen..
 Zelfs een wenskaart is voor een bedrijf een onderdeel van haar reclamecampagne.


De situering

Deze tekst doet beroep op de schema’s van het gelijknamig onderzoek in “Ons Heem” jaargang 59, nr. 4, 2006.
In dit deel twee worden de wenskaarten van de jaarwende 2006/2007 doorgelicht op dezelfde wijze als dit gebeurde in deel één.  Het is de bedoeling door vergelijkbaar materiaal  een spiegel voor te houden van de veranderende maatschappij, waar het digitaal gebeuren , ook op dit gebied , sporen nalaat.
Over het ontstaan en de historische evolutie van de wenskaart had ik het in deel één.

De aanpak

Ik kreeg van vier gezinnen hun wenskaarten over de jaarwende 2006/2007.
Die kaarten onderzocht ik vanuit vier gezichtshoeken:
1.       De formulering van de gestandaardiseerde en de persoonlijke  verwoorde wensen, vertrekkende van de items van de jaarwende 2005/2006, met eraan toegevoegd de items over 2006/2007;
2.      Het beeldmateriaal, vertrekkende van de items van de jaarwende 2005/2006,
met eraan toegevoegd de items van 2006/2007;
3.      De uitgever of maker van de wenskaart, volgens de indelingen van één en twee , hiervoor;
4.      De afzender, naargelang het gaat om een privépersoon  of instelling (vzw of bedrijf)
De gezinnen in kwestie zijn:
Gezin I: man/vrouw (ca. 64 jaar), met een actief sociaal leven -  55 kaarten voor de jaarwende 2006/2007; hetzelfde gezin I uit deel één.
Gezin II: man/vrouw (ca. 59 jaar), vrijzinnig/Vlaams, hij een heel actief sociaal-cultureel leven, zij zijn rechterarm - 86 kaarten over de jaarwende 2006/2007.
Gezin III: man/vrouw (ca. 70), katholiek/Vlaams, beiden een heel actief sociaal-cultureel leven – 58 kaarten voor de jaarwende 2006/2007.
Gezin IV: man/vrouw (ca. 56 jaar), katholiek, beiden een gezamenlijk actief sociaal-cultureel leven dat verbonden is met één grote culturele vereniging als vrijwilligers. 62 kaarten voor de jaarwende 2006/2007.

De formele wensen


Wenskaart, Meertalig: Prettige Kerstdagen en Gelukkig Nieuwjaar, X mas, 2006.
Wenskaart gekocht door de afzender. De formulering van de wensen gebeurt in het Nederlands, Frans,Duits, Engels, Spaan en Portugees. Voor iemand met een internationale vriendenkring … Als beeldmateriaal een staander met een rode brandende kaars, vier brandende witte kaarsjes, twee kerstballen, bol en appel,  een denappel en een wit gemaakt dennentakje. We kunnen hier spreken van traditionele symboliek voor die periode van het jaar.

We nemen hier andermaal de formele eindejaarswensen onder loep. Zowel de gedrukte als de handgeschreven wensen werden in aanmerking genomen. De gegevens onder I zijn van dezelfde personen als in het onderzoek over 2005/2006.
Elk Romeins cijfer werd opgedeeld in a en b met eronder een cijfer:
-  (a) staat voor de opgetelde gedrukte formuleringen,
-  (b) vermeld de handgeschreven formuleringen.
Op sommige kaarten staan er zowel gedrukte als geschreven  wensen . Het kan ook dat er op een kaart geen gedrukte wensen staan .Het Romeinse cijfer verwijst naar de persoonsgegevens. De laatste twee kolommen zijn een optelsom van a of van b.
“Indelingen over  2005/2006”, daaronder staan de indelingen zoals ze ook voorgaand jaar voorkwamen; “toegevoegde items 2006/2007 “ dat zijn de gegevens die er dit jaar bijkwamen.                                                                                                                                              


Formulering
I.a
I.b
II.a
II.b
III.a
III.b
IV.a
IV.b.
b
Indelingen over  2005/2006










Prettige Kerstdagen
20
…..
23
2
9
….
37
…..
89
  2
Zalig Kerstfeest
  3
   2

7
3
   7

   3
  6
19
Zalig Kerstmis
  2
   1
   3




   1
  5
  2
Vreugdevol Kerstmis





   1



  1
Vrolijk Kerstfeest
  2



 1

   3
   1
  6
  1
Sfeervolle Kerst










Fijne Kerstdagen


    1

 1

 1

  3

Gezellige Kerstdagen





  1



   1
Sfeervolle Kerstdagen






 1

  1

Vrede van Kerstmis










Merry Christmas
  1

 5

 3

 2

11

Joyeux Noël










Happy Christmas










Gelukkig Nieuwjaar
29
2
44

19
  1
35
   1
127
 4
Voorspoedig Nieuwjaar

 1
  4

  2


  2
    6
 3
Fijn Nieuwjaar


   1



 1

    2

Zalig Nieuwjaar










Prettig eindejaar


  1





    1

Betoverend 2007
  1







    1

Gezond (jaar) 2007
  3
10
 4
15

 4

 20
   7
49
Vredevol 2007


 1
 2



 1
   1
  2
Wensen voor het nieuwe jaar
 1
 1





 1
   1
  2
Beste wensen  2007

 2
 7
10
 3
 4
 1
 7
 11
23
Prettige Feestdagen
 6
 1
 7

 3

 1
 1
 17
  2
Gelukkig 2007
 4


10



 5
   4
 15
Bonne Anneé










Wishes New Year










Best Wishes


 1

 1



   2

Meertalig ( 3 of meer)
 5

15

 5

  3
 1
  28
   1
Wensen met 4 seizoenen
 1









Toegevoegde items  2006/2007










Gedicht
 8
 4 
  4
 3
 3
 5
 3
 5
 18
 17
2007
2
 3
  3
3
 7


 2
12
  8
Voorspoedig 2007


 1
 4
 1


 2
  2
  6
Gelukkig 2007
 1

 1

 2
 1

 2
   4
  3
Happy New Year
 1



2

 2

   5

Andere
 3
 4
5
4
 4
 2
 2
 3
 15
 11

Bij “Andere” gaan formuleringen schuil zoals: vrolijk Nieuwjaar, vruchtbaar jaar, vreugdevol  jaar, mooi 2007, kwaliteitsvol 2007, gezellig kerstfeest, succesvol 2007, fijne feestdagen, gezellige feestdagen …


Prettige Kerstdagen en Gelukkig Nieuwjaar blijven de top van de gedrukte wensen. Ze komen voor 90 % gezamenlijk voor . Ook voorgaand jaar kregen we een dergelijk beeld. Tegen alle verwachtingen in blijft het begrip “zalig” zich goed handhaven ook in “Zalig Kerstmis”, ondanks het feit dat er in de onderzochte groep geen pastoor meer voorkomt.
Bij de handgeschreven wensen is er een grote toename van het  item waarbij men iemand een goede gezondheid of een goed jaar toewenst. Of heeft die hier vooral te maken met het feit dat de onderzochte groep toch niet zo jong meer is ?
Het Franse item “Joyeux Noël” verloor duidelijk terrein t.v.v. “Merry Christmas” en “Happy New Year”. Hebben we het niet zo maar meer  voor het Frans, een wat verouderde taal, en kiezen  bewust of onbewust voor de computertaal. Hoewel de meertalige formuleringen doen het beter dan ooit. Verbreed onze horizon zich dan toch?
Gedichten schijnen het als maar meer beter te doen in de periode van de jaarwende, zowel gedrukt als handgeschreven, als zelf geformuleerd. Tegenwoordig is ook op dit gebied één en ander op de PC te vinden.
Er valt op te merken hoe veel  bijvoeglijke naamwoorden  voor het woord Nieuwjaar gebruikt worden en  hoe vindingrijk wij zijn om daarmee een min of meer persoonlijk cachet te geven aan onze eindejaarswensen. Bekijken we het maar eens van dichterbij: beste, betoverend, fijne, gelukkige, gezond, prettige, sfeervolle, voorspoedige, vredevol, vreugdevolle, vrolijke, zalige..
Het jaartal zelf wordt meer en meer gebruikt als zelfstandig item of in combinatie met een omschrijving.
Eén item dat wegdeemsterde is dat van de “vier seizoenen”, is dat omdat wij hier in ons huidig klimaat het gevoel hebben dat het onderscheid tussen de seizoenen wat aan het vervagen is …?
Ik zou durven stellen dat er een goed evenwicht gegroeid is tussen de christelijke geduide symbolen en de meer formele en/of vrijzinnige items.

Het  beeldmateriaal


Afb. ..: Claude Monet (1840-1926), De ekster, Houtland, s.d.
We zien in dit prachtige sneeuwlandschap een ekster op een “kaduuk” poortje zitten.
Daar we de laatste tijd nog weinig sneeuw zien in de eindejaarsperiode blijft de sfeer en het picturale ons intens aanspreken. Wij brengen als het ware een onderbewust verlangen tot uitdrukking.

Wat betreft het beeldmateriaal was de indeling in (a) en (b) niet nodig. Vandaar blijven de vier indelingen , de vier respondenten, over. De laatste kolom is de optelsom van de vier voorgaande
“Indelingen over  2005/2006”, daaronder staan de indelingen zoals ze ook voor-gaand jaar voorkwamen; “toegevoegde items 2006/2007 “, dat zijn de gegevens die er dit jaar bijkwamen.                                                                                                                                             
Voor mijn onderzoek bekeek ik de wenskaarten soms globaal, soms in detail.
Beeldmateriaal
I
II
II
IV
 SOM
Indelingen over  2005/2006





Kerststal
3
……
1
1
  5
Driekoningen
1



  1
Vlucht naar Egypte


1
1
  2
Opstanding Christus





Kroning Maria
1



  1
Sneeuw: landschap
5
12
2
9
 28
Sneeuw: detail
7

3
8
 18
sneeuwman

1
1
1
  3
Sneeuwster (ijsbloem)
1
5
3
1
10
Kerstboom
9
13
5
2
29
Kerstster (plant)
1
3
5
2
10
Bal / bol ( sier)
9
14
7
10
40
Bessen: rood
2
5
7
2
16
Beer

2

2
  4
Bloemen
1



  1
Boek



1
  1
Champagneglazen
5
6
1
1
13
Denappel

1
1
1
  3
Dennenboom (geen versiering)
2
1
1
4
  8
Dentakje
1
1
1
1
  4
Duif
1

1

  2
Hond
1

1
1
  3
Hulst
1
5
3
3
 12
Iris





Kaars(en)
5
13
3
4
 25
Klokje

3
1
2
  6
Krans
3
2
1

  6
Kroon
2

1
1
  4
Kunstfoto
9
2
1
1
 13
Landschap

1
2

  3
Maan
1
2


  3
Maretak

1
1

  2
Mees





Pakjes
1
13
3
6
 23
Parels
1



  1
Persoonlijk
3
7
1
2
13
Poesje

2


  2
Roodborstje
2
2
3
3
 10
Roos





Slee





Ster
7
7
10
6
 30
Vier seizoenen
1



  1
Uurwerk: 5 voor 12
1
2

2
  5
Samengesteld: min.  4 items
3
5
1
4
 14
Toegevoegde items  2006/2007





tafereel
4
6
10
5
 25
andere
1
1
14
2
 18
kerstman

4

5
  9
champagnefles
1
5

2
   8
Engel(en)
2

2
4
   8
Cijfer 2007
2
2
1
2
   7
Koets/auto
1
2

3
  6
muziekinstrumenten

2

4
  6
Alleen tekst

2

3
  5
hart
1
3


  4
vogels


2
1
  3

Bij de “toegevoegde items “  kwamen de volgende gegevens eenmaal voor:  de gans, de kikvors, de pinguïn, de tijger, de zwaan en ballonnen. Bij gebrek aan inspiratie grijpen we wel eens terug  naar onze lievelingsdiertjes …

Laten we de score eens bekijken:

2005/2006
2006/2007
1
43 meldingen: sneeuw: landschap/detail
46 meldingen: idem
2
27 meldingen: ster
40 meldingen: sierbal/bol
3
25 meldingen: kerstboom
30 meldingen: ster
4
23 meldingen: kaars
29 meldingen: kerstboom
5
20 meldingen: sierbal/bol
25 meldingen: kaars
6
12 meldingen: hulst
25 meldingen: tafereel
7
12  meldingen: kerststal
23 meldingen: pakjes
8
10 meldingen: pakjes
18 meldingen: andere
9
9 meldingen: kerstster (plant)
16 meldingen : bessen (rood)
10
9 meldingen: kerstman
14 meldingen: samengesteld: min. 4 items

Voor 2005/2006 ging het over  172 items;
Voor 2006/2007 gaat het over  261 items.
De sterkhouders blijven : het sneeuwlandschap, de ster, de sierballen of de bollen, de kerstboom, de kaarsen, de pakjes .
Verdwenen uit deze lijst: de hulst, de kerststal, de kerstster, de sneeuwman.
De nieuwkomers: de taferelen,  de rode bessen, de samengestelde items en de andere , een verzameling van niet plaatsbare items in de voorliggende lijst.
We stellen hier vast dat er toch enigszins een verschuiving bezig  is. De sterkhouders blijven weliswaar goed op hun positie .
De hulst komt niet meer voor in de 10 items van 2006/2007 maar behoudt toch nog 12 meldingen; de kerststal  komt van 12 naar 5 meldingen; de kerstster komt niet meer voor in 2006/2007 in de eerste tien, maar behoudt daar toch nog  10 meldingen.
De sterkhouders van deze tijd schijnen de sierballen en de pakjes te zijn, glitter en consumptie; twee duidelijke beelden van onze tijd. Ook de kerstman,  de chapagneglazen en de spetterende champagneflessen schijnen in opgang te zijn, en passen in het beeld van consumptie en glitter.
Niet meer begrepen christelijke beelden verdwenen uit beeld. Andere items verloren hun zeggingskracht: duiven, maretakken, parels, rozen, sledes, seizoenen. Andere kregen dan weer meer kracht: muziekinstrument, het cijfer van het jaartal, koetsen/auto’s,engeltjes, de kerstman, champagneflessen en glazen, …
De traditionele geluksbrengers zoals:  het hoefijzer, het klavertje-van-vier, het onze-lieve-heersbeestje en de maretak  zijn bijna volledig verdwenen uit de iconografie op de wenskaarten  voor de jaarwende.
Er is een trend aan gang die de traditionele symbolen afwijst en op zoek is naar meer glitter  en  op consumptie gerichte elementen. De nieuwere Kerstmantrends, zien we maar naar Halloween , oefenen een bepaalde aantrekkingskracht uit. Maar de grote sterkhouders blijven toch goed overeind.


De uitgever of de maker




Alfons Sempels, Zalig Kerstfeest (kaars) en Gelukkig Nieuwjaar (champagneglazen), kleurstiften,Formaat A6, Mechelen, 2006.
Bladzijde 1 : Zalig Kerstfeest met eronder een rode branden kaars die rechtop staat in hulst , een  groen/rode kerstster(plant).Tussen de hulst vinden we rode besjes.
Bladzijde 2: Gelukkig Nieuwjaar met 10 champagne glazen.
Deze zelfgemaakte en getekende kaart vat de iconografie van deze tijd goed samen.
.
De collectie werd zoals vorige maal ook bekeken vanuit de uitgevers of de ontwerpers (makers) .
We vertrokken weer van de “indelingen over 2005/2006”.
Daar maakten we een opdeling  in “commercieel” en “het goede doel “.  En dan zijn er de kaarten: zonder gegevens, niet-commercieel , zelfgemaakte en drukwerk in opdracht van de afzender.
De nieuwe items werden toegevoegd onder de benaming “toegevoegde items 2006/2007”.
Soort
I
II
III
IV
SOM
Indelingen over 2006 en 2007





Commercieel
…….
…….
…….
…….
……..
Busquets





Cartesse





Coloprint
3


4
7
Cultureel Centrum Oosterweel  Antw.





Deco Card





Euro Comité





European greetings


1

1
Kunstkaart
2

3
2
7
Hallmark
6
6
4
9
25
Houtland
1
1

1
3

3
1

4
International TBZ





KUL / Le Roy & Partners





Lannoo graphics

5


5
Lkd-Abtei Dendermonde





Marant Cards
1


8
9
Nielsen Wenskaarten





Paperclip International
1
4

1
6
Scancom





Q SK




5662
5864
5083
5310
5651
5872
6
Scards

1


1
2
1
2

5
Ursula-Werksätten.Köln





Wine & Roses Cards





Het goede doel





Amnesty International
1



1
Artsen zonder grenzen





British Red Cross





11.11.11





Federatie tegen kanker
2
2


4
Fins Rode Kruis





Oostpriesterhulp





S.O.S.-kinderdorpen


1

1
Unicef
2
1
4

7
V.M.V.S.K. (mond en voetschilders)
1
4
2
1
8
Werelddorpkinderen Pusan, Korea





W.N.F.-cards
1
4
1
1
7
W.W.F.



1
1
ZONNEBLOEM
2



2
Zonder gegevens
7
20
9
12
48
Niet-commercieel

4
3

 7
Zelfgmaakt
6
2
6
8
22
Drukwerk  i.o.v.  de afzender
12
14
7
2
35
Toegevoegde items 2007





k-2005
k-2006
1
4
2
1
8
prentkaarten
3
2

2
7
GRAFIX  X MAS

1
2
3
6
Cards K
1

1

2
Wereldsolidariteit Brussel
2



2
Hema (warenhuis)



2
2
Creative Compagny
1


1
2

Bovendien waren er vele benamingen die voor de eerste keer opdoken en maar eenmaal voorkwamen: Card X press, Wishes/Feelings, Spayersberg,  Vadebo Cards, RMN, First Cards, Aries-verlag München,  Fair Trade, United Fund, Martinez Com.,  Holycom cards, Paper D’Art, Touché Cards, Markant, Warchild, Buromac schoolkaarten, Damiaan, Tutti Frutti, Photo Valley, C-mail, Saad Cards, Creative Compagny, Group Editor, Paletti, X mas. 25 kaarten die maar éénmaal verkocht werden in onze context.
Laten we de score eens bekijken:

2005/2006
2006/2007
1
24 meldingen: kunstkaart
48 meldingen: zonder gegevens
2
19 meldingen: Hallmark
35 meldingen: drukwerk i.o.v. afzender
3
18 meldingen: zonder gegevens
25 meldingen: Hallmark
4
12 meldingen: zelfgemaakt
22 meldingen: zelfgemaakt
5
11 meldingen: drukwerk  i.o.v. afzender
9 meldingen: drukwerk i.o.v. afzender
6
7 meldingen: Houtland
8  meldingen: V.M.V.S.K.
7
5  meldingen:  Q SK
8 meldingen: K-2005 / K-2006
8
5 meldingen: V.M.V.S.K.
7 meldingen: W.N.F.-cards
9
4 meldingen: C.C. Ooosterweel
7 meldingen : prentkaarten
10
3 meldingen: Marrant Cards
7 meldingen:  Coloprint

We bevinden ons hier op een vrije markt waar alle elementen van die markt een uitgesproken kans krijgen. De commercieel zwakke broertjes uit de periode 2005/2006 , Busquets, Cartesse, C.C. Oosterweel, Deco Card, Euro Comité, International TBZ, Le Roy & Partners,  LKD-Abtei Dendermonde, Nielsen wenskaarten, Scancom, Ursula-Werkstätten, Wine & Roses Cards , zijn verdwenen. Maar er kwamen er nieuwe op de markt: Grafix X MAS, Cards K, Hema en Creative Compagny. Allen met een beperkt succes. De commerciële markt kreeg het moeilijk om dat het individualisme in deze vrije markt sterk doorspeelt. Hallmark kon zich enigszins handhaven omdat er een verkoopakkoord met de post is. Lannoo kon zich enigermate herpakken, maar komt maar voor bij één respondent; zou er iets schorten met de verspreiding van die kaarten.
Bij “het goede doel” verdwenen degene die  geen nieuwe wenskaarten meer uitgaven: Artsen zonder Grenzen,  Britisch Red Cross, 11.11.11, Het Goede Doel, Oospriesterhulp, S.O.S.-kinderdorpen, Werelddorpkinderen. Het werd stil op deze markt. Alleen Wereldsolidariteit Brussel kwam er bij met twee eenheden.
De  vrije markt haalde het duidelijk, die markt waarbij men zelf kaartjes maakt, waarbij men kaartjes laat drukken, waarbij men kaartjes koopt met een afbeelding en eventueel Zalig Kerstfeest en Gelukkig Nieuwjaar op de eerste pagina,  en de rest zelf invult met eventueel een gedicht.
We kunnen hier besluiten met het feit dat het aanmaken van wenskaarten beantwoordt aan alle aspecten van de vrije markt en dat ze voor alle deelnemers aan die markt, behalve Hallmark, een bijverdienste zijn.



Wenskaart, zal wa Weurre! In ’t neef jaar (Mechels), drukwerk i.o.v. Erfgoedcel Mechelen, 2007.
Wenskaart met blauwe boventoon met de wenstekst overgenomen uit de revue van een private kring. De achterzijde bevat de volgende gegevens:
07 
De Erfgoedcel Mechelen wenst u een spraakmakend 2007
                                                            Annelies, Kim, Sigrid | Tina
De afzender
Gezin
privé
instellingen
totaal
I
46
 09
  55
II
71
 15
  86
III
47
 11
  58
IV
60
 02
  62
totaal
224
 37
261

De verhoudingen met voorgaand jaar bleven ongeveer hetzelfde. Wat het verzenden van wenskaarten betreft deze blijven goed in de markt, ondanks de grote concurrentie  van de verstuurde e-post met wensen. Ikzelf kreeg 25 e-postwensen  in de eindejaarsperioden met gedichten en zonder, met afbeelding en zonder. Misschien kunnen we naar volgend jaartoe ons eens toeleggen op het benaderen van de e-post als wenskaart in de jaarwende.

De eerste afbeelding, helemaal vooraan bij deze tekst,  is een voorbeeld voor een wenskaart afkomstig van een instelling. De hierbijgevoegde afbeelding komt uit de privésfeer en geeft goed het sprankelende weer van wat de jaarwende kan zijn.






Wenskaart, Gelukkig Nieuwjaar, Hallmark, verstuurd 2006/2007.
Op bladzijde 3 lezen we de volgende met de hand geschreven wens:
Prettige eindejaarsfeesten en veel geluk voor 2007
  Jannine  Jean Pierre “
Deze prachtige kaart met ontkurkende champagnefles waaruit vuurwerk komt,  is een knap voorbeeld van een jaarwendekaart voor Nieuwjaar.
Ik draag ze dan ook op aan alle lezers en medewerkers van “Ons Heem”.

Besluit
We konden vaststellen dat de traditionele iconografie van de wenskaarten iets inboet; maar daartegenover staat dat wegens het toegenomen individualisme er naar gestreefd wordt om persoonlijker wensen over te brengen op zelfontworpen wenskaarten. Het aanbod op de markt blijft ruim maar blijft als economisch gegeven een randverschijnsel omdat naast de zelfgemaakte kaarten er veel , die commercieel ogen, op de markt komen zonder gegevens. De markt met de kaarten voor “het goede doel” verliest terrein. Daarnaast gebruiken een aantal instellingen de wenskaarten om tegelijkertijd aan promotie te doen voor hun product , de kaarten werden een onderdeel van hun reclamecampagne.

Eindwens
Wenskaart verstuurd 2006/2007 met op bladzijde één volgend gedicht:

Ik wens u een jaar
dat zacht als zijde is
Ik wens u een jaar
dat blank en blijde is
Ik wens u een jaar
dat ver van kranke is
Een deugdelijk jaar
zo breed als 't lang is
Ik wens u een jaar
dat als 't voorbij is
Een zalig jaar
voor u en mij is!
             

Dit gedicht van de prins der dichters Guido GEZELLE
draagt ook mijn wensen en is gericht aan alle mensen van goede wil.

Harry F.E. VERMEIR



         

Geen opmerkingen:

Een reactie posten