Sint-Anna-ten-drieën gerestaureerd. Mario Baeck sprak erover in de OLVkerk van OLVWaver***

Op 21.05.2015 om 20 uur stelde Mario Baeck met een diapresentatie het gerestaureerde schilderij van de OLV-parochie van OLVWaver voor. Het  naamloze werk werd gerenoveerd in opdracht van de kerkfabriek voor € 11.000 door Etienne Costa.

Mario Baeck aan het woord. Foto eigendom van H.F.E. Vermeir

Op de foto zien we rechts boven het schilderij van Anna-ten-drieën. Mario geeft uitleg aan een dertigtal aanwezigen.

DE HISTORISCHE CONTEXT

De benaming: St.-Anna-ten-drieën of Annatritis. (Italiaans: metertia, Duits: Selbdritt)
De bloei ontstond samen met het verschijnen van een werk van Trithemius: De laudibus sanctissimae Matris Annae tractatus (Mainz 1494), dat een grote verspreiding kende. Dus ca. 1500 was de eerste bloeitijd.

De verering van St.-Anna-ten-drieën in Waver zou teruggaan tot 1540 dar er toen reeds misvieringen waren ter ere van. In de 16-de eeuw was er zelfs een beeld van St.-Anna-ten...

De kerkfabriek kocht het op de Antwerpse kunstmarkt aan, ter vervanging van de vernielde altaarstukken en beelden tijdens de zware beschietingen vanuit Koningshooikt in de nacht van dinsdag op woensdag 30 september 1914. Het schilderij stelt Maria (staand)  en Anna  met het Jezuskindje op de arm voor.
Tijdens WOI waren er in Waver aanzienlijke vernielingen ook aan de kerk. Na 1920 begon men met de wederopbouw. Het vernietigde altaar van OLV werd vervangen door een neogotisch altaar waarbij dit schilderij moest passen.

Sint-Anna-ten-Drieën te OLVW. Foto eigendom H.F.E Vermeir

Het schilderij kwam toen in de kerk.

DE ICONOGRAFIE van dit SCHILDERIJ

Op het schilderij staat Maria rechtstaand afgebeeld en ze wijst met een te grote rechterhand naar Jezus die op de schoot zit van de heilige Anna. Bovenaan in het midden is een witte duif, de Heilige Geest.

In 2014 stelde men, na onderzoek van monumentenwacht, vast dat het sterk vervuild en versleten was . Het was toe aan restauratie. Er werd een schadeanalyse uitgevoerd.

Het doek zou uit twee stukken bestaan met een ruwe canvas. Het spieraam dateert dezelfde periode als het canvas. Het doek zou met goedkope materialen zijn opgevuld. Men constateerde een verflaag, een oude vernislaag en een tweede vernislaag. Deze werden verwijderd en vervangen door een kwalitatief veel betere laag. Een signatuur is niet aanwezig.Het schilderij dateert na 1815 tot 1920 en is beïnvloed door de Franse stijl. Ik vermoed dat er gewerkt is met een aantal  modellen, men kan dit  bijna vergelijken met fotoshoppen.

Het werk werd hoger en schuin opgehangen.

Op dit ogenblik zijn er in deze OLV-kerk vier gerenoveerde schilderijen: Piëta, Ecce Homo, St.-Jan de doper, en bovenstaand..

Er is ook nog een houten beeld van een Anna-ten-drieen. (zie hieronder)

VARIANTEN

St.-Anna-ten-drieën. Foto eigendom H.F.E. Vermeir

Daar moet een speciale devotie geweest zijn tot St.-Anna-ten-Drieën door de gelovigen.

We hebben een afwijkende voorstelling in vergelijking met boven.
De rechtstaande Maria houdt Jezus vast, die zich naar moeder Anna rekt.Deze laatste houdt een druiventros in de hand, symbolisch, want "Hij zal druiven persen tot wijn,  Zijn bloed vergieten tot verlossing van de wereld". Ze verzinnebeelden de eucharistie. De druiven zijn ook een teken van vruchtbaarheid en vreugde. De Heilige Geest is hier niet te zien.

Anoniem, St.-Anna-en-drieën, St.-Annakerk, Brugge, 1744.

● S. ANNA IS DE BOT, MARIA IS DE BLOM ●

EN IESVS IS DE VRUCHT DER MAECHDEN BRUIJDEGOM ●

We zien op het schilderij een kind in aanbidding en een

boom die drie seizoenen tegelijkertijd verbeeldt.

De stam (of bot) draagt St.-Anna. In het midden  hebben

we Maria ( de blom) en rechts het kindje Jezus tussen de appelen.

De iconografie is hier afwijkend van de gangbare maar wel duidelijk door het onderschrift.

ALGEMENE NOTA OVER HET ONDERWERP

Anna is de patrones van de spellewerksters (kantwerksters).
Haar feestdag valt op 26 juli.
Zij is de moede van Maria.
De legende verhaalt dat zij huisvrouw was van Joachim, een herder uit het geslacht Juda.
Na 20 jaar kinderloos huwelijk, waarop ze werden aangekeken, verscheen hen een engel en kondigde de geboorte van een dochter aan.
Haar verering ontstond waarschijnlijk in het tweede deel van de tweede eeuw. 
In onze gewesten minstens van in de achtste eeuw. In 1584 werd 26 juli als haar feestdag door de paus ingesteld. De 15-de en de 17-de eeuw zijn hoogtepunten in de verering.
De heilige Anna werd de patrones van de moeders.
Men aanriep haar tegen koortsen, oogziekten, kreupelheid, breuken, zweren, enz...Omdat haar feest in juli valt was het toekennen van schutpatrones van de hooiers voor de hand liggend.
Door haar dagelijkse bezigheden werd zij ook beschermvrouwe van naaisters, kleermakers, breisters, lijndraaiers, touwslagers, bezemmakers en borduursters.



Bronnen:
H. AERTGEERTS en A. CLAES, "Patroonheiligen van ambachten en beroepen",  Erf en Heem, Sint-Katelijne-Waver, 1995, p.9.
De uiteenzetting van Mario BAECK.

J. PEETERS, "De Antwerpse Devotieprent, vanaf Contrareformatie tot Franse Revolutie (1789)", Leuven, 1979, p.51.

Harry VERMEIR, "Symbolisme: de boom", in: het Gouwtijdschrift van  Heemkunde Antwerpen, jg. 40, nr. 4, 2003, p.22.