Aanknoping
 |
| https://www.google.be/search?q=ajuin&rlz= |
De Aalstenaars hebben de spotnaam van de "ajuinen" en i.p.v . paaseieren gooien ze dan maar ajuinen uit de belforttoren. Toch wel een knappe vorm van relativering.
Voorkomen
Langs de Nijl verbouwde men reeds Allium cepa, ajuin, knoflook en siepel in de tijd dat de joden daar in ballingschap leefden. Bij de bouw van de pyramiden aten de werklieden vooral uien en knoflook.
Het lijkt wat raar dat de waardering voor ajuin en look in egypte zo groot was, daar het met de tanden niet mocht worden gebroken, want "hoe dat het Loock stinckt, zoo ist evenwel, gelyck oock den Ajuin van de superstitieuse Egyptenaren voor Godt ghehouden", volgens Plinius.
"Men mach ajuyn noch Loock hier breken met de tanden,
Want 't is een schellem-stuck door al d'Egyptische landen.
Ist niet een heylich volck, en vaneen grooten lof,
Dat voor syn Goden eert, gewassen van den hof."
Het lijkt en waarschuwing voor het eten van rauw look en ajuin, om aldus een stinkende adem te voorkomen. Ten slotte werd de gekookte voeding toch door de tanden vermalen.
De kleine soort ui, St.-Jansuitjes, askalotten of sjalotten van Allium ascalonium kwamen mee met de kruisvaarders (11de eeuw), die ze meebrachten uit Askalon, waar in 1099 Godfried van Bouillon de Muzelmannen versloeg.
Naam / betekenis
Ajuin, juin , lat. unio (ui let één steel)
mnl. ajuun (1284-85), ook eniuun of enioen.
Allium is look en Cepa is bol.
Kruidachtig bolgewas uit het geslacht look (Allium) van de familie der lelieachtigen (nu ook soms tot de narcisachtigen gerekend), een zeer oude cultuurplant, vermoedelijk afkomstig uit de steppen van Toerkestan tot Indië.
Zwiebel in het Duits.
Oignon in het Frans
Genezende/gezondheidswaarde waarde
Dioskorides verklaarde het goed tegen krampen, gewrichtspijnen, keel- en borstaandoeningen en podraga.
Bij pijn en zweren in de nek zijn omslagen met gebakken uien heilzaam,
voor winterhanden verse uien met zout,
en bij eksterogen stukjes ui erop.
Bij tranende ogen als oogwassing een ui gekookt in melk en honing
Ten tijde van de pestepidemieën werd de ui als ontsmettingsmiddel gebruikt.
Per 100 gram ui komt er 0.12 milligram vitamine B1 voor nodig voor koolhydraten uit het voedsel in het lichaam te verbranden. Gebrek aan vitamine B1 of aneurine geeft storingen van de zenuwfuncties, bijv. polyneuritis, de bekende beriberi. Daarvoor is ook gebuild graan, geslepen gort en gepelde rijst goed. De ui kan in functie van voorgaande wel gekookt daar de eigenschap bij 120° C verdwijnt.
Aan de ui worden bloedvormende en urinedrijvende eigenschappen toegeschreven.
Voor de keuken
Wij gebruik op verschillende manieren uien; rauw bij sla, gefruit in vele sauzen en ragouts, gebakken, gekookt en genieten steeds weer van de geur van hun vluchtige oliën en de voedende waarde:
" Hoe menigh edel wyf heeft voor een lustigh man
Yet dat hem welbeviel gebacken in de pan!
veracht de keucken niet, oock wyt-beroemde mannen
Die hebben aan den heert de sinnen ingespannen"
 |
| http://keukentip.be/ajuin-snijden/ |
Tranende ogen
Cats* schrijft daarover het volgende versje:
"Nuda moved lachrimas!
Naaktheid veroorzaakt tranen.
Vermijdt u, domme jeugd, ajuin te willen schellen
Of siet! u treurigh oogh sal van tranen swellen
Wort dit gewas ontkleet
Al was et lief soo wort 't leet."
In zijn boek plaatste hij er een prent van een juffrouw bij, die zich ontkleedt in tegenwoordigheid van een man.
Dan een ander overdrachtelijke vers van Jacob:
"Es is das Weib ein süszes Übel
Ein leichtes und ein schweres Joch
Es kommt mir vor wie ein Zwiebel
Man weint dabei un isst sie doch."
"Is de vrouw een lief ongemak
Een licht en een zwaar juk
Ze gelijkt daarbij op een ajuin
Want men weent ervan maar eet toch..."
vertaling: H.F.E.Vermeir
 |
| http://www.versvanhetveld.com/winkel/groenten/ajuin/ |
- Het is ieder niet gegeven ajuin met droge ogen te schillen: niet iedereen doet iets onaangenaams opgewekt. (zegsw.)
- Hij heeft vanmiddag uien gegeten: iem. die veel winden laat.(zegsw.)
- Zo gek als een ui: helemaal uitgelaten, (ook)(vooral van vrouwen) geil.(zegsw.)
Als Omen
Voor meisjes die op zoek waren naar een man konden de ajuinen een hulpmiddel zijn.
Zij brachten op een aantal uien etiketten aan met de namen van eenzelfde aantal jongelieden, die zij graag als man zouden hebben.In 't donker plantten zij deze liefdesindicatoren. De ui, die het eerst boven de grond uitgroeide was die met de naam van de aankomende verloofde.
Verklarende uitleg begrippen
*Jacob CATS (1577-1660), was volksdichter, moralist en staatsman, een schrijver, wiens werken, na de bijbel, lange tijd het meest gelezen zijn in Brabant, Nederland en Vlaanderen, getuige de herdrukken .
Men waardeerde in zijn rijmen de puntigheid, waarmee praktische levenswijsheid, moraal en vrolijkheid verweven werden gedicht. Hij werd de zedenmeester van het Nederlandse volk genoemd.
Hij bediende zich graag van "emblemata", de "stomme beelden, ende de nochtans sprekende", de boekjes met de zinnebeelden.
Zeeuw van afkomst, bracht hij het als staatsman tot raadspensionaris van Holland.
Bij Den Haag bewoonde hij het landgoed Zorgvliet.(1)(p.54)
BIBLIOGRAFIE
F. BAUER, J. DEN HAAN, e.a., De Nederlandse letterkunde in honderd schrijvers, van middeleeuwen tot WO I, De Sikkel, Antwerpen, 1953,2e druk. (1)
J. DE VRIES en F. DE TOLLENAERE, Etymologisch Woordenboek, Het Spectrum, Zutphen, 1991, 16de druk.
M. DE WAAL, Keukenkruid en Specerij, J. Thieme & Cie, Zutpen, s.d., p.51-53.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten